Übersichtsplan über die Vorschläge von 1935 zur Erweiterung des Stettiner Stadtgebietes – Plan poglądowy propozycji rozbudowy Szczecina 1935 rok
druk wielobarwny, wymiary 0,95 x 1,11 m, skala 1 :75 000; Archiwum Państwowe Szczecin, zbiór kartograficzny, sygn. 1077
Opracowano długofalowy program osadnictwa w Szczecinie i okolicznych gminach we współpracy z władzami Golęcina, Żelechowej, Warszewa, Osowa, Mierzyna, Gumieniec i Pomorzan. W 1932 r. w ramach programu, oddano do użytku pierwsze mieszkania na Warszewie. Władze miasta zmieniły strategię w celu uzyskania zgody ościennych gmin na przyłączenie – zaczęto realizować nowe osiedla podmiejskie na granicy z miastem, dogodnie skomunikowane z centrum miały doprowadzić do sytuacji faktów dokonanych, które zmuszą gminy do przyłączenia. Zamierzenie planistyczne, określone jako Siedlungswerk der Stadt Stettin, miało objąć tereny Gumieniec, Mierzyna, Świerczewa, Warszewa i Golęcina. Jako pierwszy powstał w 1935 r. zespół na Gumieńcach, nagrodzony na wystawie osiągnięć Pomorza. W tym samym roku wzniesiono mieszkania na terenie Warszewa, zabudowę Pogodna przedłużono do Krzekowa i Mierzyna. Powstały strefy nowej zabudowy na terenie Bukowa, Stołczyna i Golęcina.
Szeroka działalność budowlana likwidująca brak mieszkań dla osiedleńców, tworzenie zespołów z pełnym programem usługowym, nowe tereny sportowo – rekreacyjne i prowadzona polityka wsparcia socjalnego, min. tworzenie ogrodów działkowych dla mieszkańców, otrzymały głośną oprawę propagandową, co przyniosło oczekiwane rezultaty.
W oparciu o wcześniejsze materiały opracowane przez miejskiego architekta Ernsta Lehnemanna i II memoriał, współpracujący z architektem nadradca budowlany Hans Bernhard Reichow przygotował projekt „Wielkiego Szczecina”. Prezentowany plan uzyskał w znacznej części akceptację landrata powiatu Randow, wymagał jedynie drobnych korekt. Po ich dokonaniu został przedłożony władzom centralnym w Berlinie i uzyskał ich akceptację w kwietniu 1938 r., zaś w październiku 1939 r. rząd podjął uchwałę o zmianie granic administracyjnych Szczecina. W nowych granicach znalazły się dwa miasta: Dąbie i Police oraz 36 gmin wiejskich i 2 okręgi majątkowe. W wyniku postanowień likwidacji uległ powiat Randow, z którego do Szczecina włączono między innymi Żelechową, Gocław, Golęcino, Police, Krzekowo, Gumieńce, Pomorzany, Przecław, część Dąbia, Zdroje i Podjuchy (pozostała część rozparcelowano pomiędzy powiat Gryfino, Nowogard i Uckermünde). Z terenu powiatu gryfińskiego Szczecin przejął między innymi Żydowce i Puszczę Bukową, z powiatu nowogardzkiego włączono Sławociesze i część Wielgowa. Obszar Szczecina został powiększony sześciokrotnie do powierzchni 45 884 ha, a liczba ludności osiągnęła 382 984 osoby. Szczecin stał się trzecim pod względem powierzchni miastem w III Rzeszy – po Berlinie i Hamburgu. Wybuch wojny spowodował, że ogromny przyrost przestrzeni miejskiej nie został spożytkowany i nie pociągał za sobą żadnych pozaadministracyjnych skutków.
Prezentowany plan jest ilustracją II-go memoriału zaprezentowanego Radzie Miejskiej w 1935 roku. Plan przedstawia aktualny zasięg Szczecina (linia pomarańczowa) i zasięg gmin przeznaczonych do przyłączenia (linia czerwona). Uwzględnia poprzednie propozycje zarówno Szczecina (linia zielona) jak i kontrpropozycję gminy Randow (linia niebieska). Uzupełnieniem planu są wykreślone główne drogi, istniejące i projektowane linie kolejowe oraz granice gmin i dzielnic.
opracowano w BPPM w Szczecinie:
mgr inż. arch. Angelika Szerniewicz-Kwas,
dr hab. Radosław Skrycki, prof. US,
Grzegorz Solecki