Ogólny plan zagospodarowania przestrzennego m. Szczecina i Polic 1965 rok
Rysunek planu w skali 1:10 000, barwny, wykonany ręcznie na światłokopii podkładu mapy geodezyjnej naklejonej na płótno (2,5 m x 3.0 m). Prezentowana mapa wykonana w technice cyfrowej przez Biuro Planowania Przestrzennego Miasta, oddaje oryginalną kolorystykę i nazewnictwo.
Ogólny plan zagospodarowania przestrzennego m. Szczecina i Polic został wykonany w Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Szczecinie przez zespół projektantów pod kierunkiem Janusza Liska w składzie: Hieronim Brodniewicz, Piotr Kartołomny, Zbigniew Grudziński, Bogusław Herman, Ludwik Kołodziejczyk, Małgorzata Radwanowska, Janina Wojtyniak, Jerzy Czyżewski, Stanisław Kieliba. Prawną podstawę procedury sporządzenia i uchwalania planu była ustawa z dnia 31 stycznia 1961 r. o planowaniu przestrzennym (Dz.U.61.7.47), która zniosła obowiązywanie dekretu z 2.04. 1946 o planowym zagospodarowaniu przestrzennym kraju i zapoczątkowała system planowania regionalnego (krajowy i wojewódzki), oraz planowania miejscowego dla jednostek osadniczych i miejscowości, o mocy powszechnie obowiązującej jako prawa lokalnego Ogólny Plan zagospodarowania przestrzennego Szczecina i Polic został zatwierdzony Uchwałą Nr 272/65 z dnia 15 czerwca 1965 r. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie (Dz.Urz.WRN Nr 13 poz. 69) i udostępniany w Wydziale Budownictwa Urbanistyki i Architektury Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w ograniczonym zakresie ponieważ podkład mapowy i sam plan były dokumentami poufnymi. Plan ten zamykał okres realizacji planu sześcioletniego (1950-55), pierwszego planu pięcioletniego (1956-60) i drugiego planu pięcioletniego (1961-65), które kończąc się protestami politycznymi pokazały wady wyłącznie państwowego planowania gospodarczego bez udziału społeczeństwa.
Plan ogólny i jego rysunek obejmuje okres perspektywiczny – 1980 r. oraz dwa okresy etapowe 1966 - 1970 r. wykracza poza granice administracyjne miasta Szczecina, obejmując miasto Police i fragmenty gmin sąsiednich, wskazane w planach gospodarczych i politycznych do przyłączenia, podobnie jak przyłączono w roku 1948 Podjuchy i Kijewo oraz z roku 1954 Wielgowo, Sławociesze i Zdunowo. Obszar planu obejmuje 22 jednostki bilansowe o zróżnicowanej powierzchni, związane ze strukturą morfogenetyczną miasta poprze użycie nazw historycznych jednostek osadniczych:
Jednostka 0 – całe miasto, ulice i drogi, węzeł kolejowy, wody żeglowne. Rozbudowę centralnego ośrodka miejskiego w oparcia o Odrę - w powiązaniu z ośrodkiem dyspozycji portowo-morskiej na Łasztowni, rozbudowę portu wraz z zapleczem technicznym oraz przemysłu, związanego z gospodarką morską, rozbudowę zaplecza mieszkaniowo-usługowego, aktywizację dzielnic prawobrzeżnych i północnych. Rejonizacja przemysłu: Police, Skolwin, Stołczyn, Żydowce, Załom – zakłady I - II strefy uciążliwości, Rejon Stoczniowy, Łasztownia, Pomorzany, Dąbie - zakłady III – IV strefy uciążliwości, sukcesywna dyslokacja zakładów uciążliwych i szkodliwych z rejonów adaptowanej zabudowy mieszkaniowej, w szcze¬gólności na terenie Śródmieścia, likwidacja budynków, pomieszczeń gospodarczych w blokach zabudowy XIX w. z wprowadzeniem w ich miejsce zieleni, urządzeń zabawowych i rekreacyjnych dla mieszkańców. Lokalizacja magazynów i składów dla obsługi miasta - po stronie zachodniej rzeki w oparciu o istniejący i projektowany układ bocznic i dróg, dla obsługi województwa po stronie wschodniej rzeki Regalicy. Na terenach użytkowanych rolniczo zmiany na warzywniczo-ogrodniczą i rezerw terenów dla likwidowanych gospodarstw ogrodniczych i rolniczych, znajdujących się na terenach zainwestowania miejskiego, zadrzewienie terenów nieprzydatnych na cele zagospodarowania miejskiego i upraw rolnych (nieużytki, skarpy) i wprowadzania pasów wiatrochronnych. Na terenach bloków zachowanej XIX w. zabudowy wprowa¬dza się zakaz realizacji nowej zabudowy mieszkaniowej dla umożliwienia polepszenia warunków mieszkaniowych i zachowania rezerw na cele użyteczności publicznej.
W nadodrzańskim pasie przemysłowym wprowadza się zakaz realizacji nowej zabudowy i usługowej jak również utrwalania istniejących zasobów mieszkaniowych. Na terenach zieleni ustala się likwidację ogrodów działkowych na terenach w pełni uzbrojonych, realizację założenia parkowego w rejonie Niebuszewa, łączącego park im. Żeromskiego, z parkiem Kasprowicza, parkiem XX-lecia P.R.L., dla powiązania obszarów parkowych Śródmieścia w jeden system pierścienio¬wo - klinowy zieleni. Ochronę istniejących skupisk wartościowego drzewostanu na terenach podlegających zabudowie. W układzie komunikacyjnym ustala się dla usprawnienia jego funkcjonowania modernizację i przebudowę głównych magistral miejskich i arterii wlotowych (A. Nadodrzańska, Gdańska, Roosevelta, Szosa Poznańska do autostrady), przebudowę i elektryfikację węzła kolejowego Szczecińskiego, powiązanie Dw. Gł. P.K.P. z górnym poziomem na ul.3-go Maja oraz Dworcem P.K.S, realizację programu rozbudowy urządzeń kolejowych i inżynierskich z dostosowaniem do wymagań portu oraz przemysłu, oraz rozbudowę tras komunikacji masowej w zakresie powiązań międzydzielnicowych. Odbudowa wszystkich mostów i wiaduktów na odcinku miejskim. Przebudowa drogi wlotowej z kierunków - Poznań - Stargard - Pyrzyce. Budowa trasy ruchu tranzytowego i międzydzielnicowego, na całej trasie węzły i wloty bezkolizyjne szerokość trasy - 60,0 m, przekrój zasadniczy - 2 jezdnie po 10,5 m oraz Zachodniej obwiedni ruchu przyśpieszonego, szerokość trasy 60,0 m, przekrój zasadniczy - 2 jezdnie po 10,50 m. Do roku 1980 przebudowa węzłów i wlotów na bezkolizyjne. Likwidacja wlotów międzywęzłowych. Odcinek śródmiejski ulicy na odcinku ul. Bohaterów Warszawy - odwrócenie wlotów do bram na rzecz wykonanych po obydwu stronach ulicy. W zakresie uzbrojenia inżynierskiego ustala się realizację ujęcia wody z jez. Miedwie i magistrali doprowadzającej w okresie po 1970 r. z równoczesnym przystosowaniem st. Pomorzany do dystrybucji wody - celem zapobieżenia deficytowi wody pitnej, realizacja systemu kanalizacyjnego w rejonach w rejonach dzielnic prawobrzeżnych i północnych dla przygotowania terenów pod dalszą zabudowę, zakaz eksploatacji wysypisk śmieci w rejonie Pomorzany, Górne Niebuszewo, Drzetowo, Zdroje począwszy od r. 1966, sukcesywna realizacja sieci cieplnej i elektrociepłowni począwszy od r. 1967.
Ustalenia ogólne dla jednostek bilansowych:
Jednostka A - (Klucz, Żydowce, Podjuchy) Zespół o charakterze mieszkaniowym z przewagą zabudowy indywidualnej do 2 kondygnacji uzupełniane zabudową o podobnym charakterze, na terenie zabudowy zwartej zabudowa do 5 kondygnacji. Część terenów osiedla Klucz przeznaczona pod zabudowę zagrodową. Zakaz wprowadzania nowej zabudowy za wyjątkiem obiektów przemysłowo-składowych w strefie wpływów szkodliwych zanieczyszczeń atmosfery, do czasu ich zlikwidowania.
Jednostka B - ( Zdroje , Klęskowo, Kijewo ) Osiedle Zdroje stanowi zespół o charakterze mieszkaniowym z przewagą zabudowy indywidualnej, dzielnicowy ośrodek usługowo-handlowy dla zespołu osiedli prawobrzeżnych, na terenie Klęskowa, lokalizacja baz budowlanych i składów dla obsługi miasta, południowy rejon Klęskowa rolniczy z pozostawieniem na upraw ogrodniczo-warzywnych i hodowlanych.
Jednostka C – (Dąbie) Osiedle o charakterze przemysłowo - mieszkaniowym, zabudowa zwarta w obrębie Starego Miasta i luźna 1-2 kondygnacyjna w pozostałych jednostkach mieszkaniowych. St. Miasto - zabytkowy układ średniowieczny. Zamierzenia inwestycyjne na tym terenie wymagają uzgodnienia z Woj. Konserwatorem Zabytków.
Jednostka D – (Wielgowo, Zdunowo, Sławociesze) Wielgowo częściowo o charakterze rolniczym, częściowo mieszkaniowe typu miejskiego. Zmniejszenie działek nienormatywnej wielkości. Sławociesze zabudowane luźną zabudową typu miejskiego. Przewiduje się dogęszczenie przez zabudowę wolnych działek i działek nowopowstałych z podziału. W rejonie Wielgowa zlokalizowano na okres po roku 1980 lotnisko pasażerskie, wszelkie inwestycje lokalizowane w tym rejonie, należy uzgadniać z Zarządem Ruchu Lotniczego i Lotnisk Komunikacyjnych.
Jednostka E – (Międzyodrze) - Łasztownia, Kępa Parnicka i tereny portowe – Strefa skupiająca tereny portu handlowego, przedsiębiorstw żeglugowych i przedsiębiorstw przemysłowych, związanych z gospodarką morską. Na terenie jednostki wprowadza się zakaz realizacji jednostek mieszkalnych i lokalizacji przemysłu względnie przedsiębiorstw niezwiązanych w sposób bezpośredni z gospodarką morską. Trasom komunikacji szynowej i drogowej zapewnia się bezwzględnie priorytet nad wymogami przestrzenno-funkcjonalnymi przedsiębiorstw i instytucji zajmujących przyległe tereny.
Jednostka F (Przylep) Poza granicami miasta, tereny rolne PGR Gumieńce, przeznaczenie tereny składów i magazynów zaopatrzenia miasta.
Jednostka G – (Pomorzany) Strefa mieszkaniowo-przemysłowo-składowa, zabudowa mieszkaniowa wysokiej intensywności, zakaz eksploatacji wysypisk na dolnym tarasie przeznaczonym na bazy budowlane i produkcyjne oraz magazyny i składy transportu wodnego. W części zachodniej przy linii kolejowej zaplecze komunikacyjne i rozbudowa przemysłu. Tereny zieleni rekreacyjnej i przystań na wyspie. Teren zabudowy mieszkaniowej w etapie na tarasie górnym.
Jednostka H – (Gumieńce) Osiedle mieszkaniowe z przewagą zabudowy jednorodzinnej na ponadnormatywnych działkach, w okresie 1971-80 zwiększenie intensywności zabudowy na terenach uzyskanych z podziałów parcel do wielkości normatywnych. Tereny rolne PGR z przeznaczeniem na zakłady i magazyny zaopatrzenia miasta.
Jednostka I (Pogodno) Osiedle mieszkaniowe z przewagą zabudowy jednorodzinnej, zwiększenie intensywności zabudowy poprzez wprowadzanie zabudowy na tereny uzyskane z podziałów parcel do wielkości normatywnych z zabudową wielorodzinną większych wolnych terenów, rozbudowa dzielnicowych terenów sportowych.
Jednostka J (Śródmieście) Zespół centralny miasta z funkcją dyspozycyjną administracji gospodarczej i politycznej województwa. Skupisko usług ogólnomiejskich – kulturalnych, społecznych, turystycznych i handlowych oraz zespołu jednostek i zespołów mieszkalnych. Istniejąca zabudowa XIX w. wymaga sanacji wnętrz mieszkalnych celem zapewnienia właściwych warunków mieszkalnych i sanitarnych. Utworzenie właściwego centrum odpowiadającego specyfice miasta wojewódzkiego i portowego dla którego zapewnienia, w tym realizacji usług ogólnomiejskich i podstawowych w zakresie usług dziecięcych i handlu, wprowadza się zakaz nowego budownictwa mieszkalnego.
Jednostka K (Krzekowo – Bezrzecze) Krzekowo - osiedle mieszkaniowe o zabudowie zagrodowej. Bezrzecze tereny mieszkaniowe o niskiej intensywności zabudowy, zabudowa indywidualna (1-rodzinna - bliźniacza). Nowe parcele uzyskane z wolnych terenów i z podziału parceli ponadnormatywnych o wielkości do 400 m2. Nawiązywanie się gabarytem do istniejącej zabudowy. W etapie lokalizacja usług podstawowych (handel –rzemiosło, szkoła podstawowa 7 – izbowa.
Jednostka L (Głębokie – Pilchowo) Osiedle „Leśne” o zabudowie niskiej, willowej z możliwością jej uzupełnienia i koniecznością wyposażenia w usługi podstawowe. W pobliżu osiedla park leśny i kąpielisko otwarte, przewidziane do rozbudowy.
Jednostka M (Osów) Osiedle mieszkaniowe o zabudowie zagrodowej i zabudowie indywidualnej. Uzupełnienie sieci usług podstawowych. Park dwudziestolecia - Teren urządzeń zabawowych i wypoczynkowych dla dzieci i młodzieży.
Jednostka N (Osiedle Arkońskie) Osiedle mieszkaniowe o zróżnicowanym charakterze zabudowy od indywidualnej do wielorodzinnej o wysokiej intensywności. W okresie 1970-80 zwiększenie intensywności zabudowy poprzez wprowadzenie zabudowy na tereny uzyskane z podziałów parcel do wielkości normatywnych. Zabudowa wielorodzinna o wysokiej intensywności na większych wolnych terenach.
Jednostka O (Żelechowa) Zespoły osiedli budownictwa indywidualnego i wielorodzinnego o niskiej intensywności do adaptacji i dalszej rozbudowy. Projektowane nowe osiedle budownictwa wielorodzinnego o wysokiej intensywności. Adaptacja starych cmentarzy na zieleń parkową i urządzenie nowych terenów zieleni parkowej, budowa nowego cmentarza dla północnej dzielnicy miasta, tereny ogrodów działkowych adaptowanych i nowych.
Jednostka P (Stocznie) Teren przemysłu stoczniowego w pozostałej części przetwórstwo rybne i baza rybołówstwa dalekomorskiego, tereny portowe, składy nieuciążliwe dla otoczenia. Przewidziana dyslokacja zakładów przemysłowych i magazynów niezwiązanych z przemysłem stoczniowym a znajdujących się na terenach potencjalnego rozwoju Stoczni. Teren oczyszczalni ścieków.
Jednostka R (Golęcino) Jednostka o zróżnicowanych funkcjach. Zespoły osiedli budownictwa indywidualnego do dalszej rozbudowy, oraz budownictwa wielorodzinnego. Teren wymaga skanalizowania i uporządkowania.
Jednostka S (Warszewo) Zespół osiedli do dalszej rozbudowy, istniejące osiedle typu rolniczego do adaptacji. Po roku 1970 nowe osiedle budownictwa wielorodzinnego o niskiej intensywności. Tereny parku leśnego, zadrzewień ochronnych, terenów ogrodniczych i rolniczych.
Jednostka T (Glinki Górne) Osiedle budownictwa indywidualnego do adaptacji stałej, dalszej rozbudowy, teren perspektywicznej realizacji budownictwa wielorodzinnego, o wysokiej intensywności, wraz z ośrodkiem usługowo - handlowym. Tereny rolnicze, ogrodnicze i zalesień ochronnych.
Jednostka U (Glinki Dolne) Tereny zakładów przemysłowych i składowych korzystających z transportu wodnego; tereny portu i budownictwa związanego z gospodarką wodną. Likwidacja zabudowy mieszkaniowej i niektórych usług podstawowych w rejonie bezpośrednio przyległym do zakładów przemysłowych o charakterze szkodliwym i niebezpiecznym dla zdrowia, zakaz utrwalania istniejącego budownictwa mieszkaniowego i użyteczności publicznej na terenach osiedli położonych w strefie ochronnej zakładów przemysłowych. Adaptacja stała osiedla zabudowy zagrodowej. Zadrzewianie ochronne skarpy nadodrzańskiej i jaru rzeki Żółwinki, park leśny. Tereny rolnicze, ogrody działkowe.
Jednostka W (Skolwin) Zespół osiedli budownictwa jednorodzinnego do dalszej rozbudowy. Istniejące osiedla typu rolniczego - adaptacja. Rejon przemysłu szkodliwego. Tereny rolnicze, park leśny, zadrzewienia ochronne.
Jednostka Z (Police) obszar poza granicami miasta - Ośrodek przemysłu uciążliwego i szkodliwego dla otoczenia - realizacja do roku 1970 - zmiana sposobu użytkowania terenu; wywłaszczenia rolników, zabezpieczenie terenów pod budownictwo mieszkaniowe i usługowe, ochrona terenów mieszkaniowych i wód przed szkodliwym działaniem przemysłu.
opracowano w BPPM w Szczecinie:
mgr inż. arch. Janusz Nekanda -Trepka,
dr inż. Dariusz Dołgoszyja