Miasto Szczecin - Plan ogólny zagospodarowania przestrzennego - struktura funkcjonalno - przestrzenna (plansza informacyjna) uchwalony w 1994 roku.
Rysunek planu w skali 1:25 000, światłokopia kolorowana, na podkładzie mapy sytuacyjno-wysokościowej, naklejona na płótno naklejona na płótno, plansza 1,5 x 1,4 m.
Miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego miasta Szczecina, uchwalony 16 maja 1994 r. uchwałą Rady Miejskiej w Szczecinie nr L/709/94, Plan został sporządzony przez zespół projektantów Miejskiej Pracowni Urbanistycznej pod kierunkiem Głównego Projektanta Planu Marka Piskorskiego i projektantów wiodących: Elżbieta Aptowicz, Edward Bartosiński, Mirosława Doskocz, Ilona Łabno, Wiesław Makay, Krystyna Mieszkowska, Janusz Nekanda-Trepka Ewa Pęska, Anna Porożyńska-Dołgoszyja, Jacek Przybylski, Stanisław Walkowicz. Prezentowana mapa jest jedną z map informacyjnych, na której w konwencjonalny sposób pokazano strukturę funkcjonalno-przestrzenną, jako syntetyczny obraz ustaleń dla terenów elementarnych, wykonany w konwencji opartej na znormalizowanych oznaczeniach planistycznych, obowiązujących przy sporządzaniu planów pod rządami ustawy z dnia 19 lipca 1984 r. o planowaniu przestrzennym, ale już w nowych warunkach ustrojowych, po opublikowaniu projektu ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, która została przyjęta przez sejm 7 lipca 1994 r., czyli kilka miesięcy po jego uchwaleniu.
Na prezentowanym rysunku wyróżniono następujące obszary: grupa terenów zainwestowanych: wielofunkcyjne XIX wieczne śródmieście (czerwone pionowe pasy), zespoły zabudowy wielorodzinnej (ciemny brąz), tereny zabudowy jednorodzinnej (jasno różowy), koncentracja usług komercyjnych i publicznych (czerwień), tereny przemysłowo-składowe (fiolet), w grupie obszarów ekologicznych wyróżniono: lasy (ciemna zieleń), parki i zieleń rekreacyjna (jasna zieleń), ogrody działkowe (zielona obwódka), tereny rolne chronione przed zabudową (żółć), tereny zieleni chronionej (pionowe zielone pasy), grupa terenów inwestycyjnych: zabudowa mieszkalna (brąz z kratką), tereny komercyjne (fiolet z kratką) i tereny zielone do ochrony ekologicznej (żółć z kratką). Oznaczenia liniowe dotyczą terenów komunikacyjnych: drogi, kolej, port i lotnisko. Obszar miasta podzielony został na cztery dzielnice: Śródmieście, Północ, Zachód i Prawobrzeże a te na osiedla, zgodnie z przyjętymi przez Zarząd Miasta granicami. Obszary dzielnic i osiedli stanowiły podstawowy podział zapisany w nazwach terenów elementarnych, na które, zgodnie z charakterem morfogenetycznym zagospodarowania istniejącego, podzielono cały obszar miasta. Na prezentowanej planszy czytelny jest podział na dzielnice i osiedla, natomiast tereny elementarne zlewają się, tworząc plamy wskazujące na dominującą funkcję, która w ustaleniach szczegółowych występowała jako współrzędna do formy zagospodarowania. Ustalenia planu, zapisano w tekście na trzech poziomach: ogólnym, morfoplanistycznym i szczegółowym, określające charakter terenu będącego przedmiotem ustaleń przepisu gminnego, następnie zalecenia i postulaty nie będące obligatoryjnym przepisem prawnym a na zakończenie informacje o obiektach i terenach chronionych z mocy innych aktów prawnych. Tereny elementarne wyznaczone granicami obszarów o różnym przeznaczeniu i zasadach zagospodarowania, zdeterminowane zostały wartościami fizjonomicznymi zagospodarowania przedkładanymi nad różnice funkcjonalne. Zastosowano zasadę racjonalności ekonomicznej wyboru lokalizacji funkcji poprzez dostosowanie do wymaganych form zabudowy i kompozycji urbanistycznej, a nie administracyjnej klasyfikacji funkcji, co w efekcie pozwoliło na zachowanie różnorodności stanów istniejących ale skomplikowało zagospodarowywanie terenów inwestycyjnych, gdzie występowało częste określenie „terenów komercyjnych o prawie dowolnej strukturze funkcjonalnej” do której zaliczono także prywatne budownictwo mieszkaniowe realizowane dla zysku oraz zabudowę usługową pod warunkiem utrzymania gabarytów, intensywności zabudowy i formy architektonicznej dominującej na wydzielonym terenie.
Plan ogólny utrzymał generalne dyspozycje przestrzenne ustalając ograniczenia przekształceń wartościowych krajobrazowo obszarów zainwestowanych. W ustaleniach planu dokonano próby sklasyfikowania istniejącej kompozycji urbanistycznej i form zabudowy aby zapobiec kontrastowym i przypadkowym erupcjom inwencji inwestorskich na korzyść utrzymania wartościowego ładu przestrzennego. Równocześnie wskazano w ustaleniach obiekty i formy przypadkowe, a w szczególności utrwalone obiekty tymczasowe degradujące przestrzeń jako niezgodne z planem, co miało zdeterminować właścicieli i użytkowników do ich likwidacji lub przekształceń. Plan powstający w okresie zmian politycznych i gospodarczych został otwarty na przewidywanie przyszłości kreowanej przez niezależne podmioty gospodarcze, działanie samorządu gminy i realizację inwestycji własnych jednostek, finansowanych z budżetu Państwa. Bardzo oszczędne zamiary inwestorskie zgłaszane we wnioskach do planu wymagały zapewnienia możliwości ewentualnej realizacji przyszłościowej i nakierowywały wysiłki projektantów planu na opracowanie zestawu warunków koniecznych do spełnienia przy podejmowaniu prac zmieniających i porządkujących struktury miejskie, które mogą być realizowane w bliżej nieokreślonym czasie i przez obecnie niezidentyfikowanych inwestorów. Plan nastawiony został przede wszystkim na ochroną interesu publicznego możliwego do określenia w okresie jego tworzenia, przy założeniu szacunku do prawa własności, inicjatyw lokalnych i różnorodności form działania. Za oczywisty interes publiczny uznano ochronę i kształtowania środowiska naturalnego, warunki zaspokojenia różnorodnych potrzeb mieszkańców miasta, warunki ochrony dziedzictwa kulturowego, wymogi bezpieczeństwa i obronności, potrzeby rozwoju gospodarczego miasta i jego regionu oraz innych uwarunkowań pozwalających na w miarę bezkolizyjną eksploatację przestrzeni miasta co zawarto w ustaleniach wstępnych mottem: - „quod non prohibitum, permessum est „ (co nie jest zakazane - jest dozwolone). Z zasady tej wynikał sposób formułowania ustaleń które: obejmują wyłącznie zakazy, nakazy i uwarunkowania oraz zalecenia nie zawierając rozwiązań dopuszczalnych. Ilustracją ustaleń są ustalenia zobowiązań publiczno-prawnych Miasta i instrumenty realizacji planu – preferencje, zobowiązania inwestycyjne i eksploatacyjne gdzie ustalono między innymi:
W osiedlach szczególnie niedoinwestowanych w usługi podstawowe: Międzyodrze-Wyspa Pucka - na obszarze zabudowy mieszkaniowej, Żelechowa - w części zachodniej, do linii kolejowej, Głębokie - Pilchowo - na obszarze zabudowy mieszkaniowej, Zawadzkiego - Klonowica, Wielgowo - Sławociesze - w części wschodniej i Płonia - Śmierdnica - Jezierzyce w części wschodniej, na obszarach określonych w ustaleniach szczegółowych, obowiązuje preferencja dla obiektów usług podstawowych handlu i rzemiosła. W osiedlach szczególnie niedoinwestowanych w urządzenia rekreacyjne: Niebuszewo, Słoneczne, Majowe - Kijewo, Podjuchy, Zdroje i Bukowe - Klęskowo, na obszarach określonych w ustaleniach szczegółowych, obowiązuje preferencja dla obiektów sportu powszechnego i rekreacyjnych z zielenią towarzyszącą. W części obszaru Śródmieścia o szczególnym deficycie miejsc parkingowych, zawartego między ulicami Narutowicza, Bohaterów Warszawy, Piotra Skargi, Niemcewicza i Emilii Plater i brzegiem Odry, na obszarach określonych w ustaleniach szczegółowych, obowiązuje preferencja dla garaży wielokondygnacyjnych i dla garaży podziemnych realizowanych jako samodzielne inwestycje. Na obszarze całego miasta obowiązuje preferencja dla wszystkich obiektów zabytkowych i innych obiektów dziedzictwa kulturowego wskazanych w ustaleniach szczegółowych. Na obszarze całego miasta obowiązuje preferencja dla obiektów kultury. W strefach ograniczeń dla funkcji chronionych: mieszkalnictwo, edukacja, ochrona zdrowia, rekreacja i wypoczynek, preferuje się inwestycje powodujące przekształcenie mieszkań w lokale użytkowe pod warunkiem rozwiązania przez inwestora problemu mieszkań zamiennych dla dotychczasowych lokatorów. W osiedlach o szczególnie dotkliwym deficycie miejsc pracy: Arkońskie - Niemierzyn, Zawadzkiego - Klonowica, Świerczewo, Słoneczne, Majowe – Kijewo i Bukowe - Klęskowo - na północ od autostrady obowiązuje preferencja dla obiektów o dużym zatrudnieniu. Wymienione powyżej referencje miały być wspomagane finansowo przez odpowiednie programy uchwalane przez Miasto, do czego jednak zabrakło woli Rady Miasta i pozostała tylko możliwość kształtowania procedur administracyjnch w urzędzie miasta i jego komunalnych zakładów.
opracowano w BPPM w Szczecinie:
mgr inż. arch. Janusz Nekanda -Trepka,
dr inż. Dariusz Dołgoszyja